تیرچه بلوک
سقف تیرچه بلوک
سقف سازه ای تیرچه بلوک یا سقف تیرچه دال در حقیقت سقفهایی است که از ترکیب تیرچه بتنی، فلزی خود ایستا (کرومیت) فلزی غیر خود ایستا (تیرچه تام) و دال بتنی روی آن به صورت بتن ریزی درجا تشکیل میشود. در ا ن گونه سقفها برای سهولت در اجرای سقف از بلوک در فاصله بین تیرچهها به عنوان قالب استفاده میشود. این بلوکها ممکن است ماندگار مانند بلوک سفالی، سیمانی یا پلی استایرن یا موقت مانند فلزی، چوبی یا پلاستیکی باشند. همانطور که ملاحظه گردید سقف تیرچه بلوک دارای انواع مختلفی میباشد. همچنین این سقفها هم در سازههای فلزی و هم در سازههای بتنی قابل اجرا میباشند. باید توجه کرد که مراد ما در این متن سقفهای تیرچه بلوک یا تیرچههای بتنی میباشد. جهت اجرای سقف تیرچه بلوک به ابزارهایی همانند فرز، قیچی آرماتوربری، انبر آرماتوربندی، جرثقیل در صورت لزوم، چکش قالبهای دستگاههای بتنریزی نظیر پمپ بتن و ویبراتور و ... نیاز است
تعریف
در یک تعریف عام سقف سازه ای تیرچه بلوک یا سقف تیرچه دال در حقیقت سقفهایی است که از ترکیب تیرچه بتنی، فلزی خود ایستا (کرومیت) فلزی غیر خود ایستا (تیرچه تام) و دال بتنی روی آن به صورت درجاریز تشکیل میشود. در این گونه سقفها برای سهولت در اجرای سقف از بلوک در فاصله بین تیرچهها به عنوان قالب استفاده میشود. این بلوکها ممکن است ماندگار مانند بلوک سفالی، سیمانی یا پلی استایرن یا موقت مانند فلزی، چوبی یا پلاستیکی باشند. همانطور که ملاحظه گردید سقف تیرچه بلوک دارای انواع مختلفی میباشد. همچنین این سقفها هم در سازههای فلزی و هم در سازههای بتنی قابل اجرا میباشند. باید توجه کرد که مراد ما در این متن سقفهای تیرچه بلوک یا تیرچههای بتنی میباشد.
کاربردها
این سقفها وظیفه تحمل بارهای وارده بر کف ساختمان را بر عهده دارند و در ساختمانهای اسکلت فلزی و اسکلت بتنی کاربرد دارند.
مزایا و معایب
مزایا
• سبکی نسبت به سقفهای طاق ضربی
• مقاومت مطلوب در برابر نیروهای باد و زلزله
• عایق صوتی و حرارتی به دلیل مصالح پر کننده نظیر بلوکهای تو خالی و پلی استایرن
• هموار بودن زیر سقف و عدم نیاز به اجرای سقف کاذب
• کاهش مصرف فولاد در سقف
با جدیدترین عایقهای صوتی آشنا شوید
معایب
• طولانی بودن زمان اجرا نسبت به سقفهای کامپوزیت و کرومیت
• احتیاج به نیروی متخصص دارد
• عدم کاربری در دهانههای بزرگ
اجزاء تشکیل دهنده
تیرچه، بلوک، میلگرد حرارتی، بتن
مشخصات فنی
تیرچه
در حال حاضر 3 نوع تیرچه در ایران پرکاربرد میباشد: الف. تیرچه بتنی، ب. تیرچه فلزی خود ایستا (کرمیت)، ج. تیرچه فلزی غیر خود ایستا (تام)
تیرچههای فلزی را در بحث مربوط به سقفهای کرومیت مورد بررسی قرار خواهیم داد. آنچه در اینجا مورد نظر است، تیرچه بتنی میباشد. تیرچه بتنی رایجترین نوع تیرچه در ایران میباشد. این نوع تیرچه تشکیل شده از پاشنه بتن مسلح و خرپا که اغلب از میلگرد ساخته میشود. اگر برای ریختن بتن پاشنه از قالب سفالی که به فندوله معروف است استفاده شود، به آن تیرچه کفشکدار گفته میشود.
تیرچه بتن تنیده نیز در بعضی ساختمانها استفاده میشود. میلگرد مورد استفاده در این نوع تیرچهها با حد روانی بالا بوده و در ساختن این نوع تیرچهها قبل از انجام بتنریزی میلگردهای بهکار رفته در تیرچه را تحت کشش قرار میدهند و آنگاه بتنریزی بتن را انجام میدهند و پس از سختشدن بتن، میلگردها را آزاد میکنند و بدین وسیله بتن تیرچه قبل از بارگذاری تحت فشار قرار میگیرد. تیرچه معمولی نیز تیرچهای است. معمولاً از یک ناودانی به عنوان قالب بتن پاشنه آن استفاده میشود و پس از گیرش بتن تیرچه از قالب خارج میشود.
اجزاء تشکیل دهنده خرپای تیرچه عبارتند از : میلگرد بالا، میلگرد مارپیچ یا عرضی و میلگردهای کششی پاشنه.
میلگردهای بالا، عضو بالای خرپا بوده و قطر آن نباید کمتر از 6 میلیمتر، و بیشتر از 12 میلیمتر باشد. توصیه میشود از میلگرد 10 یا 12 آجدار استفاده شود. ارتفاع خرپای تیرچه باید به اندازهای باشد که میلگرد بالا ، قدری بالاتر از سطح بلوکها قرار گرفته و در بتن پوشش نیز قرار گیرد. میلگرد عرضی عضو مورب خرپا را تشکیل میدهد و نیروهای برش سقف را تحمل میکند. زاویه میلگردهای عرضی با میلگردهای کششی پایین، بین 30 تا 45 درجه میباشد. قطر آن نیز بین 5 تا 10میلیمتری میباشد و حداکثر فاصله میلگردهای عرضی از یکدیگر 20 سانتیمتر میباشد. میلگردهای کششی پایین نیز ممانهای مثبت وسط دهانه را تحمل مینماید. حداقل تعداد میلگردهای پایین که سرتاسر طول تیرچه را طی میکند 2 عدد میباشد و قطر آنها باید بین 8 تا 16 میلیمتر باشد. اگر ضخامت بین پاشنه تیرچه 5/5 سانتیمتر یا بیشتر باشد، میتوان از میلگردهای نمره 18 و 20 نیز استفاده کرد. همچنین در صورتی که در محاسبات انجام شده بر اساس بارهای وارده و طول تیرچه نیاز به فولاد بیشتری در پاشنه باشد، میتوان تعداد میلگردهای پاشنه را افزایش داد. حداقل فاصله میلگردهای کششی از یکدیگر باید 5 میلیمتر بیشتر از قطر بزرگترین دانه بتن مصرفی باشد. برای اینکه چسبندگی بهتری بین بتن و فولاد ایجاد شود، باید تمام میلگردها به صورت آجدار استفاده شود.
برای تامین تکیهگاه بلوک، بتن پاشنه باید صاف ریخته شود و حداقل پهنای بتن پاشنه 10 سانتیمتر و حداکثر 16 سانتیمتر میباشد. ضخامت بتن پاشنه 5/4 تا 5/5 سانتیمتر میباشد و باید به اندازهای باشد که کلیه میلگردهای کششی در بتن آن غوطه ور باشند. بتن پاشنه باید ریزدانه بوده و عیار آن 400 الی 500 کیلوگرم سیمان در متر مکعب بتن باشد.
بلوک
برای پر کردن فضای خالی بین تیرچهها از بلوکهای تو خالی استفاده میشود که جنس آنها از سفال یا بتن و یا پلی استایرن میباشد. بلوکها علاوه بر پرکنندگی فضای خالی در حکم قالب بتن پوشش نیز هستند. بلوکها در سقفهای اجرا شده با تیرچه بلوک تحمل نیرو نمیکنند و فقط خاصیت پرکنندگی دارند. قسمت زیرین بلوک، جهت تامین سطحی مسطح برای انجام نازک کاری کاربرد دارد. بلوکها در محاسبه مقاومت سقف به حساب نمیآیند و اساساً به منزله قالبهایی هستند، که باید نیروهای اجرایی پیش از بتنریزی سقف را تحمل نمایند. مواد تشکیل دهنده بلوک نباید روی بتن درجا اثر شیمیایی داشته باشند. ارتفاع و طول بلوک، تابع ضخامت کل سقف و فاصله تیرچهها از یکدیگر میباشند ولی ارتفاع بلوکها معمولاً بین 20 تا 25 سانتیمتر میباشد. وزن بلوک باید در حدی باشد که به آسانی روی سقف جابجا گردد.
بلوکهای سفالی باید عاری از ترک و دانههای آهکی باشند و رنگ آنها یکنواخت بوده و به طور یکسان پخته شده باشند. سطوح بلوک سفالی باید صاف و عاری از انحناء و خمیدگی و دارای لبههای تیز و مستقیم بوده و بافت ریز و متراکم داشته باشد. سطح خارجی بلوک به جهت ایجاد چسبندگی لازم به بتن بالایی و همچنین به نازک کاری زیر سقف شیاردار میباشد. بلوکهای پلی استایرن نیز باید دارای دانسیته لازم جهت مقاومت در برابر بارهای وارده تا قبل از بتنریزی و همچنین وزن بتن تازه باشند.
پلی استایرن مورد مصرف باید از نوع ضد حریق باشد. درصد استفاده از بلوکهای سیمانی با توجه به وزن بالای آنها بسیار کم میباشد. وزن بلوکهای سفالی در حدود 7 تا 10 کیلوگرم وزن بلوکهای بتنی 15 تا 20 کیلوگرم میباشد. خاصیت مکندگی بلوک نباید بیشتر از 20% و کمتر از 13% باشد. اگر قدرت جذب آب آنها از 20% بیشتر باشد، بلوک کلیه رطوبت گچ و خاک را مکیده و باعث پوک شدن آن میشود و اگر از 13% کمتر باشد در این صورت چسبندگی ملات گچ و خاک به آن کم میشود و ممکن است طبله کند.
اصطلاحات بازار و نکات مهم خرید
در صورت استفاده از بلوکهای پلی استایرن حتما بایداز نوع نسوز یا کندسوز آن استفاده شود که میتوان این موضوع را با استفاده از تست شعله در کارگاه چک نمود. همچنین تیرچهها دقیقا باید مطابق با نقشههای اجرایی از نظر سایز میلگردهای پاشنه و میلگردهای زیگزاگ و میلگردهای تقویت و عرض و ضخامت پاشنه ساخته شده باشند و پس از ساخت نیز در حوضچههای آب حداقل 3 روز نگهداری شده باشند. کیفیت تیرچهها با دقت میبایست کنترل شود و بتن ان بدون ترک بوده و کرمو نباشد جهت اجرا نیز از اکیپهای دوره دیده که نمونه کار آنها را قبلا بازدید نمودهاید استفاده شود.
شرایط حمل و نگهداری کارگاهی
حمل و نگهداری بلوکها
این عمل باید طوری انجام شود که از شکسته شدن آنها زیر فشار نیروهای غیر متعارف و در اثر ضربه جلوگیری شود. در صورتی که تجهیزات کافی برای حمل بلوک در دسترس باشد، ابتدا بلوکها روی پالتهای چوبی یا فلزی به ابعاد 20/1*20/1 متر چیده میشوند. در هر پالت، بسته به ابعاد بلوک میتوان 5 یا 6 ردیف 12 تا 18 تایی بلوک چید. در عین حال ارتفاع بلوکهای چیده شده از حدود 20/1 بیشتر شود. سپس پالت های پر از بلوک به وسیله لیفت تراک از محل تولید به محل انبار کارخانه حمل میگردد و از آنجا توسط کامیون کفی به محل مصرف ارسال میشوند. در صورتی که بالابرهای مناسب در کارگاه موجود باشند پالتها را به طبقات منتقل میکنند. در کارگاه نیز بلوکهای سفالی و بتنی معمولاً به وسیله فرغون به محل نصب منتقل می شوند. چیدن بلوکها روی زمین صاف چنان انجام میشود که تیغههای آنها در امتداد قائم قرار گرفته و به طور مرتب کنار هم انبار شوند. پس از اتمام هر ردیف بلوکهای ردیف بالاتر در جهت عمود بر ردیف قبل چیده میشود تا قفل و بست مناسبی بین ردیفهای متوالی ایجاد شود. تعداد ردیفها باید طوری باشد که بلوکهای زیرین در اثر فشار وزن بلوکهای بالاتر از خود خرد نشوند. همچنین چیدن بلوکها به سادگی میسر باشد.
حمل و نگهداری تیرچهها
در مورد قطعات پیش ساخته خرپایی (تیرچه بتنی ساده) عدم دقت به هنگام حمل و نقل باعث شکستن جوشها و خم شدن اعضای خرپا و شکستن پاشنه بتنی میشود. همچنین در مورد قطعات پیش تنیده، حمل و نقل ناصحیح ممکن است به شکستن کل قطعه بیانجامد. حمل و نقل تیرچهها توسط دو نفر و در حالی که هرکدام از 20 تا 50 سانتیمتری دو انتهای تیرچه را گرفتهاند، انجام میشود. در مورد تیرچههای بلندتر و سنگینتر تعداد نفرات به نسبت افزایش مییابد. نفرات بعدی تیرچه را طوری میگیرند که فاصله نفرات از یکدیگر تقریباً مساوی باشد. اگر برای بالابردن قطعات، از جرثقیل یا سایر دستگاههای بالابر استفاده میشود. قلابهای جرثقیل باید در فاصله 20 تا 50 سانتیمتری دو انتهای قطعه پیش ساخته وصل شود و با کمال دقت حمل شوند. برای انبار کردن تیرچهها و دالها، ابتدا تختههایی به ضخامت حداقل 5/2 سانتیمتر و به عرض حدود 10 سانتیمتر روی زمین مسطح مقابل هم گذاشته میشوند. سپس یک یا چند ردیف از قطعات پیش ساخته کنار هم و روی تخته ها چنان قرار داده میشوند که فاصله انتهای قطعات از محل اتکای آنها روی تخته در حدود 20 تا 50 سانتیمتر باشد. بعد از پر شدن هر ردیف دو عدد تخته در امتداد تختههای قبل و در امتداد شاقولی آنها گذاشته شده و مجدداً عمل تکرار میشود. تعداد ردیفهای روی هم باید به حدی باشد که به قطعات زیرین صدمه وارد نشود.
تیرچههای خرپایی به طولهای مساوی را میتوان روی یک سطح صاف طوری روی هم قرار داد، که تیرچههای هر ردیف عمود بر ردیف قبل از خود باشند و به این ترتیب نیازی به تختههای جداکننده نخواهد بود.
نحوه اجرای کلی
حداکثر دهانه مورد پوشش با تیرچه منفرد، نباید از 8 متر بیشتر باشد. توصیه میشود برای اطمینان بیش از 7 متر نباشد. همچنین فاصله محور تا محور تیرچهها نباید از 70 سانتیمتر بیشتر باشد. معمولاً در ایران این مقدار 50 سانتیمتر در نظر گرفته میشود.
کلاف عرضی یا پوتر یا تیر مخفی: کلاف عرضی عبارت است از تیری بتونی که دارای 2 میلگرد، یکی در بالا و دیگری در پایین است. قطر این میلگردها حداقل 8 میلیمتر میباشد و در سقف تیرچه در جهت عمود بر امتداد تیرچهها به نسبت دهانه و بار زنده به قرار زیر گذاشته میشود.
اگر بار زنده سقف کمتر از 350 کیلوگرم بر متر مربع و طول دهانه بیش از 4 متر باشد، یک کلاف عرضی در وسط دهانه و عمود بر تیرچهها تعبیه میشود. حداقل سطح مقطع فولاد طولی آن باید برابر نصف مقادیر میلگرد کششی تیرچهها باشد.
برای دهانههای کمتر از 4 متر و بار زنده سقف کمتر از 350 کیلوگرم بر متر مربع به کلاف میانی نیازی نیست.
اگر بار زنده بیشتر از 350 کیلوگرم بر متر مربع و دهانه 4 تا 7 متر باشد، دو کلاف میانی و برای دهانه بیشتر از 7 متر، 3 کلاف میانی اجرا میشود. حداقل سطح مقطع میلگردهای طولی آن برابر سطح مقطع میلگردهای کششی تیرچه خواهد بود.
در صورتی که بار منفرد سبک روی سقف موجود باشد باید توسط کلافهای میانی مناسب، بار منفرد وارده روی سقف پخش شود.
کلاف میانی برای تقویت دیافراگم افقی ساختمان در امتداد عمود بر امتداد تیرچهها و برای توزیع یکنواخت بار روی سقف تیرچه بلوک و همچنین در محلهایی که بار منفرد وجود دارد استفاده میشود. حداقل عرض کلاف میانی برابر عرض بتن پاشنه تیرچه (معمولاً 10 سانتیمتر و ارتفاع آن برابر ارتفاع سقف میباشد).
قبل از نصب تیرچهها لازم است اختلاف سطح سقفهای ساختمان و همچنین محل طرهها و تیغهبندی روی سقف و بازشوها و نیز محل عبور لولههای بخاری و ... بر اساس نقشههای اجرایی به دقت مورد بازرسی و کنترل قرار گیرند تا ضمن تصحیح اشتباهات احتمالی مربوط به تراز تکیهگاهها و .... اقدامات اجرایی در حین نصب تیرچهها و یا قبل از آن صورت گیرد. همچنین قبل از نصب هر تیرچه روی تکیهگاه مزبور باید سلامت آن تیرچه از نظر ظاهری، مورد بازدید مجدد قرار گیرد تا تیرچههای معیوب کنار گذاشته شده و قبل از اصلاح مصرف نشوند. در صورتی که طول تیرچهها بزرگتر از اندازه لازم باشد، برش پاشنه بتن تیرچه باید به وسیله قلم تیز و یا دستگاه فرز انجام شود و از ایراد ضربه با چکش برای شکستن بتن پاشنه باید خودداری گردد. طول اضافه میلگردها هم با قیچی و یا فرز بریده شود. تیرچهها باید با دقت در فواصل مساوی و در امتداد تعیین شده روی دیوار باربر با تیر آهن یا قالب تیر بتنی قرار داده شوند. حداقل طول اتکای تیرچه بتنی روی دیوارهای باربر 5 سانتیمتر میباشد. البته فولاد کششی تیرچهها باید حداقل به اندازه 12 سانتیمتر به داخل تکیهگاه ادامه داشته باشد. در غیر اینصورت میلگرد اتصال یا قلاب اتصال (اودکا) با سطح مقطع میلگردهای کششی و با طول پوشش کافی در انتهای تیرچه نصب شود.
در مورد ساختمانهای اسکلت فلزی، میلگردهای تیرچه تا جان تیرآهن ادامه مییابد و با اجرای قالببندی مناسب، تکیهگاه لازم برای نصب تیرچهها و بتنریزی کلاف لبه تیر آهن فراهم میشود. از جوشکاری میلگردهای تیرچه به تیرآهن باید اکیداً خودداری شود. زیرا در اینصورت ناحیه کششی تیر آهن در اثر جوش آسیب دیده و ضعیف میشود.
تنظیم فواصل تیرچهها از یکدیگر با نصب دو عدد بلوک در دو سر تیرچه انجام میشود و باید دقت شود تا بلوکهای انتهایی روی تکیهگاه قرار نگیرند. توصیه میشود برای بلوکهای مجاور تیرها و کلافهای بتنی از بلوکهای ته بسته که به همین منظور تولید میشوند استفاده شود. تا هنگام بتنریزی از پر شدن قسمتهای خالی بلوک که موجب مصرف بیهوده بتن و سنگین شدن وزن سقف میشود جلوگیری کرد.
پس از نصب تیرچهها و چیدن بلوکهای دو سر تیرچهها تکیهگاههای موقت زیر سقف یا همان چهار تراشها و شمعها نصب میشوند . قالببندی سقف فقط به نصب چهار تراشهایی به ابعاد مقطع 5 *10 سانتیمتر و شمعهایی به قطر دست کم 10 سانتیمتر خلاصه میشود. شمعها باید به طور محکم و ثابت نصب شده و توسط گوه در جای خود محکم شوند. فاصله چهار تراشها و شمعهای متوالی از هم به استقامت تیرچهها و چهار تراشها بستگی دارد و معمولاً فاصله چهار تراشها از یکدیگر در مورد تیرچههای خرپایی حدود 20/1 متر و در مورد تیرچههای پیش تنیده حدود 3 متر است. هنگام شمعبندی خیز مناسبی برابر 30/1 طول دهانه به طرف بالا برای تیرچهها در نظر گرفته میشود تا پس از بارگذاری، خیز در نظر گرفته شده حذف و سقف مسطح شود. در صورتی که شمعها روی زمین تکیه داشته باشند باید مطمئن شویم که زمین زیر شمع به علت دستی بودن خاک با جذب رطوبت بعدی ناشی از آب دادن سقف و غیره نشست نکند و در صورت سست بودن زمین باید با افزایش سطح تکیهگاه شمع مانند قرار دادن تخته پهن یا پروفیل ها و صفحات آهنی و جلوگیری از نمناک شدن زمین از نشست جلوگیری شود. چنانچه تکیهگاه شمع طبقه زیرین باشد باید وزن شمع بندی و سقف مورد احداث به منزله سربار سقف زیرین در نظر گرفته شده و با توجه به عمر بتن سقف زیرین تقویت لازم برای آن پیشبینی شود. پس از اجرای شمعبندی زیر تیرچهها و قالببندی کلافها و بازشوها، نصب بلوکها آغاز میشود. هنگام نصب باید کمال دقت به عمل آید تا بلوکهای انتهایی روی تکیهگاهها قرار نگیرند. از به کار بردن بلوکهای شکسته و نامنظم در سقف باید خودداری شود. توصیه میشود در محلهایی که حفرههای بلوک در مجاورت بتن در جای تیرچهها و کلافها قرار میگیرد از بلوکههای ته بسته استفاده شود. در غیر این صورت مصرف بتن به طور قابل ملاحظهای افزایش خواهد یافت و وزن سقف سنگینتر خواهد شد. آرماتوربندی سقف تیرچه بلوک بعد از نصب بلوکها آنجام میشود. بدیهی است که آرماتوربندی تیرهای بتنی و کلافهای روی دیوارهای باربر، قبل از نصب تیرچهها باید اجرا شده باشد. آرماتور بندی سقف تیرچه بلوک شامل کلافهای میانی و تکیهگاهی، میلگرد منفی، میلگرد افت و حرارت، آرماتور محل بازشوها و طرهها و میلگردهای آویز سقف کاذب در صورت نیاز است. محاسبه و تعیین طول و سطح مقطع میلگردها در نشریه شماره 94 درج شده است. در هنگام چیدن بلوکها باید توجه داشت که در صورت نیاز به کلاف میانی فاصلهای حدود 10 سانتیمتر را جهت اجرای کلاف میانی در بین بلوکها خالی گذاشت.
میلگردهای ممان منفی روی تکیهگاهها نصب میشوند. با وجود آنکه طرح سقفهای تیرچه و بلوک با فرض تکیهگاه ساده انجام میشود. ولی در عمل میلگردهای منفی بر اساس 15% لنگر خمشی وسط دهانه محاسبه و در محل تکیهگاه تعبیه میشوند و در صورتی که تکیهگاه میانی باشد، بیشترین لنگر خمشی دهانههای طرفین ملاک محاسبه قرار میگیرد. این میلگردها طوری نصب میشوند که تا فاصله یک پنجم دهانه آزاد از تکیهگاه به طرف داخل دهانه ادامه داشته باشند.
آویزهای سقف کاذب نیز در صورت نیاز معمولاً به قطر 6 تا 8 میلیمتر و به طولهای مورد لزوم در فواصل تعیین شده طبق نقشههای اجرایی ما بین بلوکها نصب میشوند. در صورتی که تیرهای اصلی (بتنی یا فلزی) به صورت طره باشند و دو انتهای تیرچهها روی این تیرهای طرهای نصب شوند این نوع سقف طرهای از نظر محاسبه و اجرا نسبت به سقفهای تیرچه و بلوک معمولی وجه تمایزی نخواهد داشت. فقط باید توجه نمود که در لبه طره باید از تیرچه دوبل استفاده شود. ولی در صورتی که امتداد تیرچهها در امتداد طره باشند در این صورت باید میلگردهایی جهت مقاومت در برابر لنگر منفی مقطع بالای تیرچهها در نظر گرفته شود و کلاف لبه در انتهای سقف طرهای اجرا شود. بعد از تکمیل آرماتوربندی محلهای باقیمانده سقف قالببندی میشوند که شامل قالببندی قائم دور سقفها و دور بازشوها و زیر کلافهای میانی یا همان پوتر میباشد. برای قالببندی از قالب چوبی و یا فلزی استفاده میشود. قبل از قالببندی سطوح قالب که در تماس با بتن قرار خواهند گرفت باید به طور مناسبی روغن مالی شوند تا قالببرداری به راحتی انجام شود. البته باید دقت نمود که از مالیدن روغن روی قالبهای نصب شده اجتناب شود. زیرا با این عمل آرماتورهای نصب شده آغشته به روغن میشوند و چسبندگی بین بتن و فولاد از بین میرود. باید قبل از بتنریزی کلیه مواد و مصالح زائد لابهلای تیرچهها، بلوکها، سطوح میلگرد و داخل قالبها پاک شوند. سپس کل سقف از نظر ابعاد محل بازشوها، سقف کاذب و مجاور داخل داخل بتن مورد ملاحظه دقیق قرار گرفته و برای عبور تاسیسات مثل لولههای برق انجام شود.
همچنین بهتر است قبل از بتنریزی سقف آب پاشی شود. بخصوص در مورد بلوکهای سفالی تا آب بتن را سریعاً جذب نکنند. سپس عملیات بتنریزی از دورترین نقطه مورد دسترس شروع میشود. بتن داخل تیرچهها و کلافهای میانی باید به وسیله ویبره متراکم شود. ضخامت بتن روی بلوکها حدود 5 سانتیمتر میباشد. عیار بتن مطابق نقشههای اجرایی باید باشد. سطح روی بتن به وسیله ماله پرداخت و صاف میشود. پس از عملیات بتنریزی عملیات عملآوری بتن بایستی اجرا شود.
مدت لازم برای کسب مقاومت بتن و امکان قالببرداری به نوع سیمان، خصوصیات بتن، شرایط جوی و نوع مواد افزودنی مصرفی بستگی دارد. قالببرداری باید با احتیاط و بدون ایجاد ضربه انجام شود. برداشتن شمعبندی زیر طرهها باید از قسمت بیرون به طرف تکیهگاه انجام شود. معمولاً قالببرداری سطوح جانبی مانند لبه سقفها، بعد از کسب حدود 30% مقاومت 28 روزه و قالب و شمعبندی اعضای بتنی که فقط وزن خود را بعد از قالببرداری تحمل میکنند مانند شمعبندی زیر سقف و کلافها بعد از کسب حدود 65% مقاومت 28 روزه و قالب تیرهای اصلی و طرهها و همچنین پایههای اطمینان بعد از حصول 85 تا 100 درصد مقاومت 28 روزه بتن صورت میگیرد. بنابراین در دمای متوسط حدود 20 درجه سانتیگراد که بتن معمولا در 7 روز به 65 تا 70 درصد مقاومت 27 روزه خود میرسد میتوان بعد از 7 روز شمع برداری را انجام داد و در دمای پایینتر این زمان افزایش مییابد که جهت اطلاع از زمانهای قالببندی میتوان به آیین نامه" آبا " مراجعه کرد
پرسنل و مدت زمان اجرا
مدت زمان اجرا بستگی به عوامل زیادی از جمله نوع سازه اسکلت (بنایی، بتنی و فلزی). نوع سیستم باربر جانبی (بادبند یا دیوار برشی یا قاب خمشی و ...) و شرایط جوی و محل اجرای پروژه و نوع دیتیلهای اجرایی خواسته شده و ... دارد. ولی در حالت نرمال با استفاده از جرثقیل برای قرار دادن تیرچهها روی سقف میتوان یک سقف 100 متر مربعی را در یک روز آماده بتنریزی نمود. البته این زمان بدون در نظر گرفتن زمان لازم برای انجام شدن اسکلت شامل کشها و پلهای بتنی یا فلزی سیستم باربر جانبی میباشد. برای اجرای سقف اسکلت فلزی حداقل یک اکیپ سه نفره مورد نیاز است و در صورت نیاز به سرعت بیشتر میتوان تعداد نفرات را افزایش داد.
دستگاههای مورد نیاز برای اجرا
جهت اجرای سقف تیرچه بلوک به ابزارهایی همانند فرز، قیچی آرماتوربری، انبر آرماتوربندی، جرثقیل در صورت لزوم، چکش قالبهای دستگاههای بتنریزی نظیر پمپ بتن و ویبراتور و ... نیاز است.
شرایط جوی مناسب
جهت اجرای سقف کامپوزیت تا قبل از مرحله بتنریزی در هر دمایی میتوان کار کرد و فقط در زمان بارندگی امکان کار میسر نیست ولی در زمان بتنریزی باید شرایط جوی مناسب جهت انجام عملیات بتنریزی نظیر دمای بین 5 تا 35 درجه سانتیگراد. عدم بارش برف و باران، عدم بتنریزی بر روی سطوح یخ زده و یا برف دار، و ... برقرار باشد. همچنین باید در نظر داشت که بتن تازه ریخته شده دچار یخ زدگی نشود. البته در صورت ضرورت انجام بتنریزی در شرایط نامساعد باید تمهیدات خاص این شرایط را مطابق با آیین نامهها و دستورالعملهای موجود رعایت کرد.
شرایط نگهداری پس از اجرا
پس از عملیات بتنریزی عملیات عملآوری بتن بایستی اجرا شود. در سقف تیرچه بلوک، بتن پوششی را باید حداقل تا کسب حدود 70 درصد از مقاومت 28 روزهاش تحت مراقبت قرار داد. در دمای متوسط 20 درجه سانتیگراد رسیدن به این مقاومت، معادل 7 روز زمان میبرد. توصیه میشود در دمای متوسط روزانه 20 درجه سانتیگراد آب پاشی بتن در 3 شبانه روز اول دست کم 3 بار در روز و یک بار در شب انجام شود و در 4 روز دیگر دست کم 3 بار در روز آب پاشی شود. در دمای بالاتر و هوای خشکتر فواصل آب پاشی کوتاهتر میشود. ظهور غیرعادی ترک در سطح بتن نمایانگر مراقبت ناکافی از بتن است. همچنین به وسیله گونی یا کاه و نظایر آنها بتن را از تابش مستقیم آفتاب و وزش باد باید محافظت نمود و روی آنها را مدام آب پاشی کرد. در مناطق سرد سیر و در مناطق یخبندان نیز باید تمام نکات بتنریزی در هوای سرد را جهت جلوگیری از یخ زدن بتن رعایت نمود.
توالی اجرا
در ساختمانهای اسکلت فلزی پس از اجرای کامل اسکلت سازه و تکمیل جوشکاریهای آن انجام میشود و در ساختمانهای بتنی پس از اجرای ستونها و همزمان با اجرای تیرهای سقف اجرا میشود و معمولاً پلهها را نیز همزمان با سقفها قالببندی و بتنریزی میکنند.
کنترل کیفی و فاکتورهای تعیین کننده
اجرای صحیح
- جهت اجرای سقف از اکیپهای دوره دیده که نمونه کار آنها قبلا به رویت رسیده است استفاده شود.
- از جوش دادن میلگردهای کششی پایین تیرچه به داخل پلهای فلزی جدا خودداری شود.
- دو صورت استفاده از بلوکهای پلی استایرن از نوع کندسوز آن استفاده شود.
- فاصله میلگردهای حرارتی روی سقف از یکدیگر مطابق نقشههای اجرایی دقیقاً رعایت شود.
- ضخامت بتن روی سقف در هنگام بتن ریز کنترل شود تا از مقدار خواسته شده در نقشههای اجرایی (حداقل 5 سانتیمتر روی بلوک) کمتر نشود.
- عملیات عملآوری بتن پس از بتنریز مطابق مطالب گفته شده در قسمت نگهداری پس از اجرا رعایت شود.
- در دو سر تمام تیرچهها میلگردهای ممان منفی و میلگردهای اتصال اجرا شده باشد.
- در دهانههای بزرگتر از 4 متر تیرهای کلاف عرضی مطابق مطالب گفته شده در قسمت نحوه اجرای کلی اجرا شود.
- حداقل عرض تیرهای کلاف عرضی 10 سانتیمتر میباشد.
- حداقل عرض پاشنه بتنی تیرچهها 10 سانتیمتر و ضخامت آن 5 سانتیمتر باشد.
- در قسمتهایی که بلوکها به کلافهای عرضی یاتیرهای اصلی میرسند جهت جلوگیری از ورود بتن به داخل بلوکهها و سنگین شدن سقف، از بلوکههای ته بسته استفاده شود.
- عملیات شمعگذاری زیر تیرچهها و ایجاد خیز منفی در آنها با دقت اجرا شود.
- فاصله بین چهار تراشهای زیر سقف از یکدیگر 20/1 سانتیمتر میباشد.
- در هنگام بتنریزی بتن داخل تیرچهها و کلافهای عرضی ویبره زده شود.
بتن ریزی ارزان و با صرفه